Praca z ciałem w przypadku zaburzeń odżywiania stanowi dodatkową trudność, nie dość, że ciało jest nieakceptowane, to dodatkowo choroba zniekształca obraz ciała, które widziane jest zupełnie odmiennie do rzeczywistych rozmiarów. Oczywiście w przypadku anoreksji i poważnych zaburzeń konieczna jest praca z terapeutą, warto jednak wiedzieć jakie metody stosuje się w tym celu.
W pracy z ciałem u osób z zaburzeniami odżywiania stosuje się metody, które mają na celu skorygowanie zniekształconego obrazu ciała. W tym celu kładzie się nacisk na samoobserwacje pacjenta, studiowanie swojego odbicia w lustrze i podejmowania prób odkrycia realistycznego wizerunku ciała oraz wagi. Wiadomo, o to chodzi by zacząć patrzeć na siebie i widzieć swoje realne kształty, jednak tak naprawdę to proces bardzo długotrwały i pracochłonny. Wymaga również dużego zaangażowania ze strony pacjenta by stanąć w prawdzie wobec swojego ciała i przyznać racje otoczeniu w obiektywnej ocenie. Obraz ciała w trakcie walki z chorobą zmienia się, ulega pogorszeniu zwłaszcza w momentach przybierania na wadze, dlatego tak ważne jest również przekazywanie eksperckiej wiedzy ze strony dietetyka na temat wpływu pewnych produktów, jedzenia na układ pokarmowy i ciało (obrzmienia, wzdęcia) i tymczasowości tych reakcji.
Niektóre z podejść poznawczych (Garner, 2000) proponują by zamiast pozbywania się zniekształceń w postrzeganiu ciała, próbować zmienić ich interpretacje dla pacjenta np. jako wynik deficytu w postrzeganiu, swego rodzaju wady czy zaburzeniu, któremu nie powinien ufać. Podobnie jak daltonista w doborze kolorów ubrań nie może ufać sobie tylko opinii innych.
W podejściach behawioralnych zwraca się większą uwagę na zachowania, które odnoszą się do budowania czy trwania przy określonych obrazie ciała oraz znaczeń podstawowych stwierdzeń związanych z ciałem. Co oznacza dla pacjenta: „bycie szczupłym” czy „utrata wagi”. Jakie są rozbieżności między tym, a normami np. medycznymi. W tym nurcie należy starać się odejść od auto destruktywnych praktyk stosowanych wobec ciała: natrętne ważenie się, restrykcyjna dieta, intensywne ćwiczenia, które powodują chwilowe poprawienie samopoczucia by następnie znów generować niepokój i zwiększać intensywność działań. Nie jest sposobem sama rezygnacja z takich zachować, ważne jest zastąpienie ich bardziej wartościowymi formami, które będą wzmacniać wizerunek ciała i traktować je jako źródło przyjemności, a nie narzędzie do samokontroli. Pomocne mogą być: relaksacja, masaże, medytacja, świadome oddychanie, rozciąganie czy joga.
Terapia skoncentrowana na ciele ma na celu poprawę funkcjonowania oraz wsparcie w leczeniu zaburzeń odżywiania poprzez zbudowanie realistycznego obrazu ciała i zaakceptowanie go. W tym celu stosuje się wiele metod bezpośredniego kontaktu i pracy z ciałem, co wpływa na zwiększenie świadomości ciała i jego granic, zdolność przeżywania przyjemności związanej z odczuciami ciała, właściwe odczytywanie sygnałów płynących z ciała i reagowanie na nie.
Praca z ciałem w tym kontekście będzie obejmowała:
techniki relaksacyjne – w celu rozładowania, obniżenia napięcia psychofizycznego,
ćwiczenia oddechowe – w celu wyciszenia się, ułatwienia relaksacji, szybszego uczenia się i lepszego odczytywania sygnałów z ciała,
masaże – w celu zwiększenia doznań dotykowych i wzrokowych,
wizualizacja – dotycząca percepcji ciała i jego możliwości,
ogrywanie ról, które może polegać na „dublowaniu” i „odwróceniu ról”. W pierwszym przypadku terapeuta może odgrywać pacjenta pokazując jego posturę, postawę, sposób chodzenia. Następnie pacjent uczy się pokazywać postawę pewności siebie. Odwrócenie ról polega na naśladowaniu przez pacjenta innych osób, w celu zorientowania się w adekwatnych postrzeganiu innych.
trening percepcji zmysłowej – by rozpoznawać wewnętrzne doznania związane z głodem i sytością, przeżywanymi emocjami, doznaniem zmęczenia, wymaga zwrócenia się w głęb siebie, można z pomocą dotyku.
techniki medytacyjne, joga – w celu rozluźnienia, uspokojenia, wyciszenia,
techniki oparte na ruchu i tańcu – wspomagają identyfikowanie i okazywanie emocji, w artystyczny sposób pomagają wyrazić trudne doświadczenia, pomagają w zintegrowaniu ciała jako całości i jego możliwości.
Stosuje się różne metody dotyczące oceny obrazu ciała, jednak zazwyczaj zawierają one stałe, cztery komponenty, które pokazują nam w jaką stronę warto kierować się pracując z ciałem:
zadowolenie – niezadowolenie z własnego wyglądu,
zaangażowanie emocjonalne (smutek, wstręt, niepokój, dyskomfort) względem wyglądu,
aspekt poznawczy wizerunku ciała – inwestowanie w wygląd, błędne przekonania,
behawioralne unikanie – przedmiotów lub sytuacji z powodu troski związanej z wizerunkiem ciała np. lustro, waga.
Obraz ciała u wielu ludzi jest taką sferą naszego życia, która budzi wiele trudnych, negatywnych emocji. Wpływa na to wiele czynników, a kiedy następuje ich kumulacja, może doprowadzić to do zniekształcenia wizerunku ciała. Praca nad odzyskaniem realistycznego obrazu własnego ciała i przede wszystkim zaakceptowaniu go wymaga czasu, pracy, cierpliwości i zaangażowania, osoba często potrzebuje wsparcia. To na czym warto się skupić to identyfikacja źródła zaburzeń w obrazie ciała, by z tymi negatywnymi przekonaniami móc walczyć oraz praca z ciałem, wymagająca skupienia na nim swojej uwagi w sposób właściwy, z wykorzystaniem np. wyżej wymienionych metod.
Artykuł na podstawie książki: „Obraz ciała – obraz siebie. Wizerunek ciała w podejściu psychofizycznym” Anna Brytek – Matera.
Dowiedz się więcej na temat obrazu ciała, zaburzeń związanych z obrazem ciała oraz pracy z ciałem w gabinecie specjalisty. Zapraszam na grudniowy webinar.
Jestem psychologiem, psychodietetykiem, szkoleniowcem, autorką szkoleń stacjonarnych oraz e-kursów i webinarów psychodietetycznych dla specjalistów. Już od 5 lat prowadzę Gabinet Psychodietetyczny Flow By Ania, gdzie pomagam naprawiać relacje z jedzeniem, wspieram w wychodzeniu z zaburzeń odżywiania. Udzielam wsparcia psychologicznego w pracy z kryzysem i w pracy nad rozwojem osobistym z zakresu wzmacniania poczucia własnej wartości, pewności siebie czy stawiania granic w relacjach. Wspieram w rozwoju zawodowym w radzeniu sobie ze stresem i wypaleniem zawodowym. Pracuje holistycznie – korzystam z różnych gałęzi psychologii w oparciu o pracę z wartościami i niewspierającymi przekonaniami.
